Erken Ergenlik nedenleri ve belirtileri

 

Erken ergenlik (puberte prekoz) kızlarda 8 yaşından, erkeklerde ise 9 yaşından önce ergenlik bulgularının ortaya çıkması şeklinde tariflenebilir. Ergenliğe girmek, daha önce kanda çok az miktarda olan kızlarda östrojen ve erkeklerde testesteron hormonlarının artmaya başlaması ile birlikte, vücutta daha önce gözlenmeyen bazı belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Kızlarda meme tomurcuklanmasının başlaması yani göğüslerin yaklaşık ceviz büyüklüğüne gelmesi ile ergenlik başlarken erkeklerde ise yumurtalık yani testis boyutlarının yaklaşık 2.5 cm'in üzerine çıkması ile ergenlik başlamış demektir. Kızlarda normalde ergenlik 10-11, erkeklerde ise 11-12 yaşlarında başlar. Erkeklerde ergenliğin 13.5 yaşına kadar başlamaması, kızlarda ise ergenlik belirtilerinin 14 yaşa kadar görülmemesi de normal değildir. Nedenlerinin araştırılması gerekir.

 

Erken ergenliğin en önemli bulgularından biri çocuğun akranlarına göre daha uzun boylu olmasıdır. Doğal olarak bu ebeveynleri sevindiren bir durum olup çocuklarının uzun boylu olmasından endişe etmezler ve doktora götürme ihtiyacı hissetmezler. Halbuki, o dönemlerde uzun boylu görünen çocuğun kemik hatları (epifizleri) hızlı büyüyüp erken kapanacağı için erişkin nihai boyu kısa kalacaktır. Boy kısalığını önlemek için bu çocuklar hemen çocuk endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirilmeli, gerekli tetkikler yapılmalı ve uygun görüldüğü takdirde ergenliğin bir süre ilerlemesini durdurmak için ilaç tedavisi başlanmalıdır. Böylece hem çocuğun ileride kısa boylu kalması önlenecek hem de ufak yaşlarda ergenliği yaşamanın getireceği psikososyal örselenme engellenmiş olacaktır.

Erken Ergenlik nedir?

 

Normalde kız çocuklarının memelerinin büyümesi 9-9,5 yaşında, erkek çocuklarının yumurtalıklarının yaklaşık 2,5 cm’ye gelmesi ise 10-10,5 yaşında gerçekleşir. Erken Ergenlik, kız çocuklarında 8 yaşından önce meme tomurcuklanmasının başlaması; erkek çocuklarında ise 9 yaşından önce yumurtalıklarının yaklaşık 2,5 cm’den daha büyük olması şeklinde yorumlanabilir. Bunun dışında ergenlik, bazen normal zamanda başlayıp hızlı bir şekilde ilerleyebilir. Bu da dikkat edilmesi gereken diğer bir konudur.

 

Peki, Erken Ergenlik neden önemlidir?

 

Erken Ergenlikten neden korkuyor insanlar?

 

Erken Ergenliğin doğurduğu iki tane önemli sıkıntı var. Birincisi, akranlarına göre ilk zamanlar uzun boylu olan çocuğun kemikleri erken kapanacağı için erişkin boyu kısa kalır. İkincisi, 8-9 yaşında göğüslerinin normalden büyük olması ya da 10-10,5 yaşından önce adet görmesi o çocuğun psikososyal olarak örselenmesine sebep olur. Bu iki sebepten dolayı Erken Ergenliğin olmasını istemiyoruz.

 

Günümüzde Dünya’nın her yerinde bu sorun yaşanıyor. Erken Ergenliğe neler sebep oluyor?

 

Evet, son zamanlarda Türkiye’de olduğu gibi tüm dünyada da ergenlik erkene kaymış vaziyette. Bunun en önemli sebebi, hormonlu gıdalar ve endokrin bozucular dediğimiz bazı maddelere maruz kalmaktır. Endokrin bozucu gıdaların başında ise plastikler geliyor. Günlük hayatımızda kullandığımız o plastiklerin içindeki bazı maddeler, yiyeceğe ya da suya karışıyor. Daha sonra içine plastik maddeleri karışmış gıdaların çocuk tarafından tüketilmesi, ergenlik hormonlarını direkt ya da endirekt olarak aktif hale geçirebiliyor. Bunun dışında kaliteli olmayan ruj, oje, parfüm gibi malzemelerin özellikle bu yaş çocuklarında heves edilerek çok sık kullanılması da Erken Ergenliğe yol açan sebepler arasında görülüyor.

 

Bir de fitoöstrojen dediğimiz bitkisel kaynaklı östrojenler var. Bazı bitkilerin, sebze ve meyvelerin içinde doğal olarak var olan fitoöstrojenlerin aşırı tüketilmesi de sıkıntı yaratabiliyor. Normal miktarda tüketilmesinin herhangi bir zararı yoktur ama fazla miktarda bitkisel östrojenin vücuda alınması Erken Ergenliğe sebep olabilir.

 

Erken Ergenliğe sadece endokrin bozucu gıda alımı mı yol açıyor?

 

Erken Ergenlik, dışarıdan alınan bazı maddelere bağlı görülebildiği gibi nadir de olsa yumurtalık veya beyin tümörü ya da böbrek üstü bezinden kaynaklanan hastalığa bağlı olarak da görülüyor. Bu durumlarda farklı bir tedavi uygulanıyor tabii.

 

Erken ergenlik hakkında bilinmesi gerekenler. Erken ergenlik teşhisi ve tanısı, tedavisi, neden olan etkenler. Kız çocuklarında erken ergenlik.

 

Bu noktada aileler nelere dikkat etmeli?

 

Erken Ergenlik kız çocuklarında erkek çocuklarına göre daha fazla oranda görülüyor. Aileler, özellikle 6-8 yaşına gelmiş çocukları, eğer beklenenden uzun boylu ise mutlaka çocuk doktoruna ya da çocuk endokrin uzmanına götürmeliler. Anne ve babalar çocuklarının yaşıtları-na göre uzun boylu olmasını pek sorun etmezler hatta bu duruma sevinirler. Fakat ergenlik döneminde çocuğun kemik yaşının hızlı ilerlemesinden dolayı uzayan boyu, ergenliğinin bitimiyle beraber kemiklerinin erken kapanmasıyla son bulacaktır. Yani nihai boyu kısa kalacaktır. Bu yüzden biz, eğer Erken Ergenlik söz konusu ise uzun boyu pek sevmeyiz.

 

Erken Ergenlik tanısı nasıl koyuluyor?

 

Eğer bir kız çocuğunda 8 yaşından önce meme tomurcuklanması başladıysa, erkek çocuğunda 9 yaşından önce yumurtalık boyutları 2,5 cm üzerine çıktıysa aile çocuğunu doktora götürmeli. Tabii bunların arasına kıllanmayı da koymamız lazım. Kıllanma da zamanından önce olabilir. Bu şikâyetler doğrultusunda gelen hastalarımıza bazı tahliller yapıyoruz ve hormonlarına bakıyoruz. Sonra elinden film çekerek kemik yaşına bakıyoruz ve ultrasonografi ile rahim ve yumurtalık boyutlarına bakıyoruz. Bütün bu bulguların hepsini birlikte değerlendirip eğer Erken Ergenlik tanısını koyarsak o zaman tedaviye başlıyoruz.

 

Erken Ergenlik tedavi süreci nasıl işliyor?

 

Ayda bir defa kalçadan yapılan bir iğne ile ergenlikte artmış olan hormonları baskılıyoruz. Çocuk yaklaşık 11 yaşına gelene kadar bu tedaviye devam ediyoruz. Daha sonra tedaviyi kestiğimizde kendi hormonları tekrar devreye girerek normal ergenliğine devam ediyor.

 

En çok merak edilen konulardan biri de  tavuk eti yemenin Erken Ergenliğe yol açıp açmadığı tartışmasıdır. Siz bununla ilgili ne düşünüyorsunuz?

 

Bize de en çok sorulan sorulardan biri bu. Tavuk eti ve havuz balığı yemenin bilimsel olarak Erken Ergenliğe yol açtığı her ne kadar tam olarak ortaya konulmamış olsa da, klinik gözlemlerimiz ergenlik döneminde tavuk eti tüketen çocuklarda ergenliğin daha hızlı geliştiğini bizlere gösteriyor. Dolayısıyla bu yaş gruplarındaki çocukların köy tavuklarını tercih etmelerinin daha uygun olacağını düşünüyorum.

 

Erkek çocuklarda erken ergenlik nasıl gelişir?

 

Erkek yumurtalıklarının yaklaşık 2.5 cm büyüklüğe gelmesi ile erkeklerde ergenlik başlar.

 

Erken Ergenliğe  tedavisinin yan etkileri var mıdır?

 

Eğer tedavi çok erken yaşlarda başlamış ve uzun süre tedavi alması gerekiyorsa hastanın olası iştah artmasına bağlı dikkatli olması, beslenmesine ve kilosuna dikkat etmesi gerekir.  Tedavinin osteoporoz yaptığına dair çalışmalar ise artık kabul görmemektedir. Uzun tedavi sürecinden geçen hastaların az bir kısmında ileri yaşlarda polikistik over sendromu gelişebilir ama bu durum da tedavisi mümkün olan bir durumdur.

 

Kız çocuklarında erken ergenlik nasıl gelişir?

 

Kızlarda göğüslerin tomurcuklanmaya başlaması yani yaklaşık bir ceviz büyüklüğüne gelmesi ile ergenlik başlar.

 

Erken Ergenlik tedavisinde kullanılan ilaçlar ve iğneler nelerdir?

 

Tedaviye 28 günde bir yapılan bir iğne ile başlanır, eğer hormonlarda yeterli baskılanma olmazsa bu doz arttırılır veya doz 2 iğneye çıkılır.